اسرار کاوش

ˈتپه تاریخی تریاق قلعهˈ در فاصله یک کیلومتری جنوب غربی دهستان فیلستان و در جنوب جاده فیلستان به پویینک واقع شده است.

ارتفاع آن از سطح زمین های اطراف حدود 12 متر و دارای وسعتی حدود 20 هزار متر مربع است.

تریاق قلعه در دوره اسلامی بر روی تپه تاریخی با استفاده از مصالح خشت و گل ساخته شده است.

تریاق در اصطلاح زبان ترکی به معنای خاک است و این قلعه نزد اهالی منطقه به تریاق قلعه یعنی قلعه خاکی یا گلی معروف است.

هم اکنون بخش هایی از برج و باروی قلعه باقی مانده و براساس سفال های بدست آمده ازآن می توان قدمت تپه را به هزاره اول قبل از میلاد نسبت داد.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

چغاميش شهري از دوران پيش از اختراع خط است و قدمت آن به حدود 50 قرن پيش از ميلاد مي رسد. چغاميش را بايد نخستين مرکز در ايران دانست که خط و کتاب، اول بار در آنجا ظاهر شده است. این تپه های ارزشمند که گنجینه تمدن های بسیار است به شماره 487 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
اما قدیمی‌ترین سند حاضر از دریانوردی ایرانیان سندی است از گل پخته که در حفاری‌های ناحیه چغامیش دزفول به دست آمده و نشان می دهد این گویچه مربوط به دوران قبل از پیدایش خط باشد.این گوی گلی از اکتشافات دو استاد معتبر باستان شناسی یعنی پروفسور “دولوگارز” از دانشگاه شرقی دانشگاه شیکاگو و پروفسور “کانتور” استاد بخش زبان‌های خاور نزدیک دانشگاه کالیفرنیا است.
قديمي ترين سند از تاريخ موسيقي ايران ( و موسيقي جهان ) كه تا كنون به دست آمده مربوط به هزاره چهارم قبل از ميلاد است كه تاريخ موسيقي ايران را به پنج هزار سال قبل مي رساند. مهري كه در چغاميشِ دزفول كشف شده حاوي صحنه اي از اجراي موسيـقي در اين دوره تاريـخي اسـت ( 3300-3100 ق.م )
باستان شناسان امريكاي كاوشهاي خود را در تپه های چغامیش به سرپرستي پروفسور دلو گاز و خانم دكتر ” هلن كانتر ” از اساتید دانشگاه شيكاگو دانشگاه اغاز نمودند. انان توانستند در طول کاوش خود در سالهاي 1961تا 1976 موفق شدند اثار و اشياء ارزنده و توده هاي عظيمي از سفال دورهء پيدايش خط در تپهء چغاميش را کشف نمایند. چُغاميش يكي از مراكز مهم آغاز كتابت و شهرنشيني در ايران به شمار مي رود و تعداد زيادي الواح گِلي ( شمارشي ) و قطعات و ظروف و كاسه هاي سفالي مشهور به ” لبه واريخته ” كه از سفالينه هاي شاخص دوره آغاز كتابت است ، از اين تپه بدست آمده است .
به دنبال كاوش هاي باستان شناسان خارجي در منطقه چُغاميش دزفول مُهري استوانه اي شكل كشف شد كه در نوع خود بي نظير بود . اين مُهر كه متعلق به هزاره ي چهارم قبل از ميلاد است ، كُهن ترين اركستر جهان را نشان مي دهد . ‍‌‌( پرفسور پينهاوس ) دلو گاز يكي از كافشان اين مُهر درباره ي اين اثر ارزشمند باستاني مي گويد : ‹‹ اين نخستين سندي است كه بشر از موسيقي به شكل هُنري سازمان يافته دارد .
شهري از سپيده دم تاريخ
خانم ‹‹ هلن كانتر ›› از اعضاي هيئت عمليات حفاري و باستان شناسي درباره ي كاوش هاي چُغاميش ضمن ايراد يك سخنراني در تهران از تپه ي چغاميش دزفول به نام ‹‹ شهري از سپيده دم تاريخ ›› نام مي برد كه روزنامه خبري صبح يكشنبه 22 مهر ماه 1351 خلاصه اي از سخنراني وي را منتشر نمودند . وي در بخشي از سخنراني خود گفت : ‹‹ توجه انگيزي ….. اين محل كه برخي از نقاط آن حفاري شده است در اين واقعيت نهفته است كه از هفتمين هزاره ي پيش از عصر جديد تا شكوفايي كامل تمدن شوش فرهنگ هايي در اين نقطه بي وقفه جانشين يكديگر بوده اند . اين تپه گنجينه ي كاملي است از اطلاعات و دانستني هاي دوران گذشته اين سرزمين از قاعده تا پايين تپه ، پانزده لايه روي هم قرار گرفته است . در زير خاك زيرين آثاري از فرهنگ و تمدن و مدنيت در 9 هزار سال پيش به چشم مي خورد . ›› ( نگاهي به خوزستان ، 179 )
در واقع اگر بر فرض این تپه را مانند کیکی ببیریم و ان را از بالا به پایین نگاه کنیم به ترتیب به دورانهای مختلف زیر می رسیم :
1 – قبرستان دوره جدید که با توجه به گمانه زنی های انجام گرفته متعلق به اواخر دوران ساسانی بودند.
2 – افته های دوره پارتیها
3 – یافته های دوره هخامنشیان که از آن آثاری جالب توجه بدست آمد همچون گاو کوچکی که بسیار شبیه گاوهای سرستونهای شناخته شده ی هخامنشی شوش بود.
4 – آثار عیلامیان
5 – یافته های دوره ی آغاز ادبیات نیز قابل تامل بودند همچون خانه ها و راه های سفالی آب
6 – یافته های دوره ی شوش میانی که در آن آثار و مجسمه های فراوان یافت شد.
7 – لایه ی مربوط به زمان شوشان قدیم
8 – لایه ی مربوط به دوره ی شوشان آرکائیک یا باستانی

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

تپه آسیاب به سرپرستی رابرت بریدوود شناسایی و در خرداد ۱۳۳۹ خورشیدی در چند محل اقدام به حفر گمانه‌های آزمایشی شد. این محوطه تاریخی در شهرستان کرمانشاه، بخش مرکزی، دهستان دورود فرامان، ۷۰۰ متری کیهان‌شهر، از محله‌های حاشیه‌ای کرمانشاه مشرف بر رودخانه‌ی‎ ‎قره‌سو قرار دارد. در نتیجه گمانه‌زنی در این تپه، بخشی از یک کلبه مسکونی بیضی شکل‎ ‎به قطر ده متر شناسایی شد که نیمی از آن در داخل زمین حفر شده بود‎.

‎در داخل‎ ‎این کلبه، بقایای دو اسکلت پوشیده شده با محلول گل اخری شناسایی شد. در کنار این‎ ‎اسکلت‌ها مقداری بقایای استخوان نیز به دست آمد. از جمله اشیای به دست آمده در تپه،‎ ‎تیغه‌ها و ریزتیغه‌هایی است که بر روی بعضی از آن‌ها آثار درخشندگی ناشی از قطع‎ ‎گیاهان دیده می شود. علاوه بر آن در این محوطه، سنگ‌ساب، مهره‌های سنگی، قسمتی از‎ ‎دست‌بند مرمری و قطعاتی از پیکرک‌های گلی نیز به دست آمده است. در میان پیکرک‌ها،‎ ‎پلاک‌هایی با صورت انسانی دیده می‌شود. کاوشگران تاریخ آثار مکشوفه از این تپه را‎ ‎به نه تا یازده هزار سال پیش نسبت می‌دهند‎.

این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شماره‌ی ثبت ۲۵۴۴۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

تپه ها دارای معماری گونا گون هستند که در گذشته از آن برای دفن گنج و یا تدفین پادشاهان و شاهزاده گان و سرداران استفاده می کردند. اطلاع از معماری تپه ها می تواند نقش تععین کننده ایی در حفاری و دستیابی به دفینه تپه ها داشته باشد.در ذیل نمونه از یک معماری ساده را نشان دادم . البته این نمونه برای اکثر تپه ها استفاده می شود فقط کمی اختلاف دارد. شناخت مسیر های گمراه کننده در تپه نیز باید مد نظر قرار گیرد . چرا که در این موارد خیلی از مسیرها گمراه کننده هستند و یک نوع تله فیزیکی محسوب می شوند . از تله های دیگر که در تونل تپه ها مورد استفاده قرار می گیرد مخصوصا در نزدیک ترین جا به درب سنگی سفید خانه یا خزانه تله سقوط در داخل چاه و یا استفاده از شنهای روان می باشد که بسیار مهم هست تا این تله ها را شناسایی و خنثی کنید . بنابراین شناسایی معماری تپه ها که در دوره ها و ادوار مختلف تاریخ متفاوت بوده است بسیار مهم است.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

تپه زاغه

این تپه با وسعت حدود بیست هزار متر مربع در هشت کیلومتری شمال شرق دهستان سگزآباد از توابع شهرستان بویین زهرا قرار دارد. این تپه تقریباً گرد، و رأس آن کمتر از یک متر از سطح زمین‌های اطراف بالاتر است. در بررسی‌های اولیه این تپه، بقایای یکی از اولین اجتماعات کشاورزی به دست آمده که معرف یکی از مکان‌های اولیه اسقرار در ایران است. تاریخ تقریبی استقرار در زاغه به اواخر هزاره ششم و هفتم ق. م برمی گردد و بعد ازآن، این محل به کلی متروک شد و اهالی آن به مکانی دیگر مهاجرت کردند. به نظر می‌رسد تپه زاغه، قدیمی‌ترین بقایای باستانی را در بردارد و پس از متروکه شدن آن، استقرار در تپه قبرستان آغاز شده است. معماری بناهای زاغه اکثراً با چینه و خشت بوده و برای پوشش سقف آنها از تیرهای چوبی استفاده شده است. برای پخت‌وپز نیز از انواع اجاق در اتاق‌ها بهره می‌جستند. سفال‌های تپه زاغه به رنگ قرمز یا نخودی با سطحی صیقل یافته است و اکثراً توسط سفالگران محلی در خارج از روستا پخته می‌شد. برخی از سفال‌های این تپهٔ منقوش، عمدتاً هندسی شکل است. سایر اشیای به دست آمده از این تپه عبارت اند از: ریتونهای کره‌ای، مخروطی و استوانه‌ای، مُهر، پیکرک (مجسمهٔ کوچک) حیوان و انسان، تیغه و آثار سنگی و استخوانی. از سال ۱۳۴۹ حفاری‌های باستان‌شناسی توسط دانشگاه تهران در این مکان انجام شده است. این تپه در حدود بیست هزار مترمربع وسعت دارد و در بررسی‌های اولیهٔ نشانه‌هایی از اجتماعات کشاورزی از آن بدست آمده و جزو اولین سکونت گاه‌های ایران نیز می‌باشد.

تپه قبرستان

این تپه با ارتفاع بسیار کم، در فاصله سیصد متری غرب تپه سگزآباد (قره تپه) قرار دارد و بیشتر بقایای باستانی آن در زیر لایه‌های شن و ماسهٔ سیلاب مدفون شده است. سفال‌های به دست آمده از این تپه به صورت ظریف و منقوش است و نقوش هندسی، حیوانی وانسانی بر سفال منقوش دیده می‌شود. آثار معماری به دست آمده نیز شامل بخش‌هایی از دیوار خانه‌ها، کوچه و نمونه کوزه فلزکاری است. براساس شواهد باستان‌شناسی چنین به نظر می‌رسد که این تپه به تناوب یا مورد سکونت قرار گرفته و یا به عنوان قبرستان در طول هزاره پنجم تا اول ق. م مورد استفاده بوده است. مطالعات باستانشناسی در این محوطه از سال ۱۳۴۹ به سرپرستی دکتر عزت‌الله نگهبان آغاز و تا سال ۱۳۵۷ به طور مستمر ادامه داشته و در حال حاضر نیز توسط دانشکده باستان‌شناسی دانشگاه تهران حفاری‌های علمی و مطالعات آن با همکاری و نظارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین صورت می‌پذیرد.

قره تپه

این تپه در پنجاه و پنج کیلومتری دهستان سگزآباد، از توابع شهرستان بویین زهرا قرار دارد. طول تقریبی این تپه از شمال به جنوب ۳۴۵ متر و از شرق به غرب ۳۰۰ متر است. اطراف این تپه زمین‌های کشاورزی قرار دارد. تپه زاغه در شمال شرق این تپه و تپه قبرستان در جنوب غرب آن قرار گرفته است. آثار و اشیای به دست آمده از حفاری‌های متعدد در قره تپه عبارت اند از: آثار معماری خشتی و چینه‌ای به صورت دیوار با پایه سنگی، اجاق‌های سنگی به شکل مدور، اشیای سفالین چون: ظروف پایه دار ساده یا پایه دکمه یا سه‌پایه، ظروف ساده و منقوش به رنگ نخودی، خاکستری و قرمز، پیکره و مجسمه انسانی و حیوانی، مهره‌های سفالین و سنگی، تیغه‌های سنگی می‌باشد.^[۱]

 

تپه باستانی یا تپه تاریخی تپهای است که از تخریب کامل یا ناقص شهر، قلعه، زیگورات یا هر بنای عظیم دیگری در گذشته، حاصل شده‌است.

برخی از تپه‌های باستانی در ایران ۹ تا ۱۰ هزارسال قدمت دارند.^[۲]

تپه‌های باستانی در ایران همواره مورد تاراج قاچاقچیان آثار باستانی بوده^[۳][۴] و گاه تعیین حریم آن‌ها موجب اختلاف سازمان‌های میراث فرهنگی و نهادهای عمرانی است.^[۵] برخی دیگر از این تپه‌ها نیز به محل اقامت بیخانمان‌ها و معتادان تبدیل شده‌است.^[۶]

 

فهرست تپه‌های باستانی ایران

• تپه باستانی سنگ چخماق
• تپه‌های تاریخی شوش
• تپه سیلک
• هفت تپه
• تپه هگمتانه
• تپه گیان
• تپه حسنلو
• تپه اهرنجان
• قلعه توت ایلام
• گوهر تپه
• قلعه زینل
• تپه چیا جانی
• آرپا تپه
• تپه مصلی همدان
• سنجر
• نوشیجان
• کوزران
• سالالا
• تپه تاریخی آوه
• تپه تاریخی میل
• تپه گرده‌شین
• تپه مارو
• تپه رحمت‌آباد
• سینیز
• تپه یوخار قلعه
• قلعه گبران
• تپه قبرستان
• تپه سگزآباد
• تپه زاغه
• تپه حصار
• محوطه باستانی ازبکی
• تپه چغا گلان
• بالکین

فهرست تپه‌های باستانی سایر کشورها

• تپه‌های کاهوکیا

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

تپه نوشیجان از جمله آثار خشتی منحصر به فرد بر جا مانده از تمدن های پیش از هخامنشی در ایران است. بقایایی که به دوره ی عصر آهن 3 و سپس تمدن مادها برمی گردد. بنابراین تپه نوشیجان حدود 2800 سال قدمت دارد. نوشیجان در لغت احتمالاً به معنی جایگاه نوش یا جایگاه انوش بوده است و نوش یا انوش ظاهراً نام خانمی است که بر این منطقه حکمرانی می کرده است.
تپه ی نوشیجان در سال 1343 خورشیدی مورد شناسایی قرار گرفت. در سال های 1346 تا 1356 طی 6 فصل باستان شناسی توسط موسسه ی ایران شناسی بریتانیا به سرپرستی دیوید استروناخ عملیات کاووش و مرمت در تپه انجام پذیرفت.
دستاورد فعالیت های این هیئت، شناسایی سه دوره ی معماری باستانی متعلق به دوران مادها، هخامنشیان و اشکانیان است که مهمترین و باستانی ترین لایه مربوط به سکونت اقوام ماد در این تپه از نیمه ی دوم قرن هشتم قبل از میلاد مسیح تا نیمه ی اول قرن ششم قبل از میلاد است. آثار دو دوره ی دیگر در لایه های سطحی تر قرار داشته که پس از انجام مطالعات علمی برداشته شده است.
مجموعه ی نوشیجان 80 متر طول، 30 متر عرض و مرتفع ترین بخش آن 37 متر ارتفاع دارد. آثار مکشوفه ی معماری مربوط به دوره ی ماد در تپه ی نوشیجان بر اساس مستندات دیوید استروناخ عبارتند از:

1- بنای قدیمی جبهه ی غربی موسوم به اولین آتشکده
2- تالار ستون دار موسوم به آپادانا
3- معبد مرکزی یا دومین آتشگاه
4- اتاق ها و انبارها
5- تونل
6-حصار و دژ

استروناخ معتقد است که دژ نوشیجان یکی از قلعه های تدافعی حکومت مرکزی ماد بوده است که جهت دفاع از مرزهای غربی در مقابل هجوم اقوام قدرتمند بین النهرین از جمله حکومت آشور ساخته شده است. وجود دو آتشکده در این مکان مؤید این مطلب است که علاوه بر اهداف نظامی، اعمال مذهبی و نیایش نیز در این مکان صورت می گرفته است.
مطالعه ی ویژگی های معماری خاص این مجموعه که در نوع خود معرف نخستین نمونه های الگوهای معماری کشور در فلات ایران می باشد، از جمله کاربرد طاق های هلالی، پوشش سقف به صورت گهواره ای، کاربرد مقرنس در تزیین بنا ( طاقچه های کاذب آتشکده ی دوم )، وجود یکی از نمونه های نخستین تالارهای ستون دار در تاریخ معماری ایران، استفاده از فرم و شکل چلیپا در ساختار و تزیینات ( قبل از شکل گیری صلیب در اروپا )، مطالعه ی اشیاء مکشوفه در این اثر مشتمل بر انواع ظروف سفالی، مجموعه ی اشیاء نقره ای اعم از حلقه ها و زیورآلات و قطعات متفاوت نقره ای که به ظن محققین می تواند اشکال اولیه از سکه باشد، همه و همه راه گشای اندیشمندان در شناخت بیشتر فرهنگ معماری و هنر دوران تاریخی هزاره ی اول قبل میلاد خاورمیانه است.
تپه ی نوشیجان در کنار آثار مکشوفه از باباخان نورآباد لرستان، تپه ی حسنلوی نقده، تپه سیلک کاشان،هفت تپه ی شوش، گودین تپه کنگاور، تپه ی زیویه ی سقز و … به عنوان پیش درآمد و مرجع مطالعات تمدن کهن ایرانی مطرح می باشد.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415